Matrah nedir?

Bir vergi borcunun hesaplanmasında kullanılan tutardır. Konusu ve oranları vergi kanunlarına göre belirlenir.

Vergiyi doğuran olaydan sonra tarh, tebliğ, tahakkuk ve tahsil süreçleri izlenir. Vergiyi doğuran olayın kendisi bir malın teslimi veya bir hizmetin ifasıdır. Vergiye konu olan olayın matrahı, yani tutarı üzerinden tarh işlemi gerçekleşmekte ve sonra diğer süreçler takip edilmektedir.

Matrah değeri, bir kazancın içinden giderlerin düşürülmesiyle bulunmaktadır. Yani kişinin ya da kurumun salt kazancı üzerinden bir vergilendirme yapılmaktadır. Bir vergi borcunun bulunabilmesi için doğal olarak öncelikle vergi matrahının hesaplanabilmesi gerekir.

Matrahın türleri

Matrahın iki çeşidi vardır.

Ad valorem vergi matrahı

Advolorem, latinceden gelen bir isimdir. Değerine esasına göre alınan vergilerin ismidir. Tutarı hizmet veya mülkün değerine göre hesaplanan vergi matrahıdır. Bu vergi matrahı mal veya hizmetin teslimi ile ortaya çıkar. Gelir vergisi, kurumlar vergisi, KDV gibi vergiler değer esasına dayalı olarak alınmaktadır.

Bu vergide kendi içerisinde (tek oranlı, artan oranlı, tersine artan oranlı ve azalan oranlı) 4 çeşide ayrılmaktadır. Fakat biz bu detaylara talep olmadıkça girmeyeceğiz.

Advolorem verginin bu türlü unsurlarına bakarak anlıyoruz ki çok değişken bedellere göre vergilendirme yapılmaktadır. Spesifik vergi oranlarından bu yönüyle ayrılmaktadır. Ekseriya vergilerde bu türdendir.

Spesifik vergi matrahı

Verginin matrahını, fiziki büyüklüklerin belirlediği vergilerdir. Ağırlık, boyut, hacim, miktar gibi fiziki ölçü birimleri spesifik vergi matrahlarına konu olurlar. Fakat spesifik vergiler oldukça az sayıdadır.